Kutipan Zakat

Penentuan had kifayah yang dibernarkan telahpun mengambil kira keperluan asasi seperti makanan, pakaian, pendidikan, kesihatan, pengangkutan dan alat keperluan/sokongan pekerjaan.

Ini kerana caruman dan simpanan tahun semasa di Tabung Haji hendaklah digabungkan dengan zakat pendapatan yang diperolehi pada tahun semasa bagi tujuan penentuan nisab sahaja.

Ya, harta pemberian dan sumbangan adalah harta yang diperolehi oleh seseorang bukannya hasil daripada pekerjaan yang dilakukannya. Ia merupakan pemberian yang diterima samada daripada individu atau institusi dalam tahun semasa.

Contoh :

1. Hibah
2. Hadiah
3. Saguhati
4. Pencen Pasangan
5. Sedekah
6. Pampasan
7. Harta Pusaka
8. Harta Wasiat
9. Mahar Perkahwinan

Mengikut kaedah kiraan zakat pendapatan.

Ya, wajib dibayar zakat tersebut secara ansuran sehingga selesai dan ia dianggap sebagai hutang yang perlu disegerakan.

Harus membayar zakat secara ansuran dalam masa satu haul. Jika melebihi haul ia dianggap qada’ namun sekiranya berkemampuan wajib disegerakan pembayaran zakat.

Ya, zakat wajib dikeluarkan ke atasnya setelah menolak kos-kos pada tahun semasa dan dikira sebagai hasil mustaghallat dalam kiraan zakat pendapatan.

Para Mufassirin seperti Imam As-Suyuti berpendapat, perkataan “ مَا كَسَبْتُمْ “adalah mubhamah dan memberi makna yang umum merangkumi apa juga jenis pekerjaan dan usaha yang dilakukan oleh seseorang. Oleh itu, segala harta yang diperolehi daripada apa jua bentuk usaha dan pekerjaan adalah dikira harta yang wajib dikeluarkan zakat.

Adapun zakat wang simpanan dilihat puncanya dari wang yang telah sedia ada pada tahun sebelumnya. Zakat wang simpanan dikenakan pada baki hujung haul yang mencecah nisab semasa, sementara zakat pendapatan dikenakan kepada jumlah yang berbaki selepas dibuat penolakan untuk had kifayah dan sekiranya bakinya melebihi atau menyamai nisab.

Di peringkat kebangsaan, zakat pendapatan telah diputuskan sebagai suatu kewajipan tetapi perlaksanaannya berbeza mengikut pentadbiran Majlis Agama Islam Negeri kerana zakat adalah di bawah bidang kuasa Majlis Agama Islam Negeri.

Jika Encik dan isteri bersama-sama menanggung anak, cara penolakan terbaik haddul kifayah ialah dengan cara dibahagikan secara sama rata taksiran kiraan haddul kifayah tersebut.

Hanya lebihan daripada baki sewa akan dimasukkan dalam kiraan pendapatan lain. Contohnya:

Contoh Pengiraan: Kutipan sewa rumah sebulan: RM 1,000
Bayaran ansuran bank sebulan: RM 800
Baki daripada sewaan: RM 200

Hanya nilai dari baki sewaan iaitu RM 200 selama setahun iaitu RM 2400 sahaja yang perlu dimasukkan di dalam pengiraan zakat harta mustaghallat dan setelah ditolak kos-kos lain seperti baik pulih rumah dan sebagainya.

Sekiranya nyanyian dan lakonan sesuai dengan hukum syarak, maka wajib dikeluarkan zakat.

Tidak wajib zakat kerana wang syubhah lebih hampir kepada sumber haram dan yang meragukan.

Terdapat dua garis panduan mengira zakat pendapatan sama ada:

1. 2.5% atas jumlah pendapatan kasar setahun (jika pendapatan tersebut melebihi nisab) atau
2. Membayar zakat setelah menolak perbelanjaan asas yang dibenarkan (berdasarkan kaedah penolakan Had Kifayah dan penolakan yang dibenarkan). Ini adalah kiraan lebih tepat.

Oleh kerana zakat pendapatan difatwakan kewajipannya pada tahun 2002, maka umat Islam tidak wajib untuk menunaikannya bagi tahun sebelum 2002 dan tidak perlu di qada’.

Ia telah diwartakan pada 9 Mei 2002 di bawah Enakmen Pentadbiran Perundangan Islam 1989 yang berbunyi:

1. Zakat pendapatan hukumnya adalah wajib ke atas umat Islam.
2. Semua umat Islam yang tinggal atau bekerja di Selangor hendaklah membayar zakat pendapatan kepada Pusat (Lembaga) Zakat Selangor.

Kadar zakat adalah sebanyak 2.5% berasaskan tahun Qomariah dan 2.577% berasaskan tahun Masihi.

Zakat Pendapatan wajib dikeluarkan zakat berdasarkan syarat-syarat berikut:

1. Islam
2. Pemilikan sempurna
3. Harta yang berkembang
4. Cukup nisab
5. Cukup Haul
6. Melebihi Keperluan Asasi

Walaubagaimanapun haul tidak disyaratkan ke atas al-Mal al-Mustafad. Athar sahabat dan tabi’in(Abdullah bin Abbas, Abdullah bin Mas’ud, Mu’awiyah bin Abi Sufyan, dan Umar bin Abdul Aziz) :

Wang simpanan di dalam koperasi merupakan wang pelaburan (saham) dan diwajibkan zakat ke atasnya kecuali koperasi tersebut telah membayar zakat saham untuk ahli-ahlinya. Manakala saham koperasi dikira berdasarkan modal yang dicampurkan dengan dividen/ pulangan hujung haul.

Wang yang didapati daripada pembiayaan secara syarak untuk membeli mana-mana saham dikenakan zakat ke atas pokok/modal asal dan pendapatan pelaburan yang diperolehi dan hendaklah digabungkan dengan harta lain berasaskan nisab emas bagi tujuan kiraan zakat.

Betul ada perbezaan pelabur saham dan trader saham. Namun pendekatan yang digunakan lebih melihat kepada ASET berbanding kepada NIAT pelabur. ASET tersebut secara semulajadi diniagakan di pasaran saham maka ia diklasifikasikan sebagai barang dagangan.

Klasifikasi ini sangat luas merangkumi semua instrumen samada saham, warrant, rights, ETF dan REITs diatas justifikasi kesemuanya diniagakan di bursa. Pendekatan ini mengabaikan pelabur yang “menyimpan” “barang dagangan” kerana pada hakiki hartanya memang sudah berupa “barang dagangan” (harga berubah harian atas faktor penawaran dan permintaan).

Contoh lain yang kita lihat “aset” dan bukannya “niat” adalah pelabur atau peniaga emas, keduanya-duanya dizakatkan atas harga pasaran emas. Kita melihat kepada barang iaitu “emas” dan bukan niat pelabur. Walaupun niat pelabur untuk menyimpan emas bertahun lamanya, ia tetap dizakatkan atas ‘ainnya iaitu emas.

Akta Cukai Pendapatan 1967 memfokuskan kepada “pendapatan”, selaras dengan nama Akta tetapi zakat ialah ke atas harta (amwal). Harta boleh berbentuk “stock” seperti emas, barang dagangan dan ternakan atau “inflow” seperti hasil tanaman atau hasil galian.

Secara automatik dalam hukum zakat, “barang dagangan” dikira atas harga pasaran. Pendekatan zakat TIDAK semestinya menggunakan pendekatan accounting seperti LCM dan lain-lain. Menurut Dr. Yusuf Al Qaradawi dalam Fiqh Zakah, harga pasaran boleh menggunakan nilai ‘wholesale’.

Berkenaan samada untung overstated atau understated, keduanya adalah isu prestasi perniagaan setahun iaitu dalam Penyata Untung Rugi. Akan tetapi Zakat Perniagaan adalah ditaksir atas nilai harta dihujung haul (Kunci Kira-Kira) atau secara mudahnya nilai harta perniagaan dihujung haul, bukannya prestasi perniagaan sepanjang haul.

Pandangan LZS, saham (dan segala bentuk instrumen pelaburan di bursa) adalah tidak sama dengan wang. Secara asasnya, wang bukan “barang dagangan” sebaliknya merupakan “medium pertukaran”. Hukum asal bagi zakat wang ialah emas dan perak yang dikembangkan applikasi hukum itu kepada wang. Asasnya “wang” tidak berkembang. Kita labur/ simpan “wang” tersebut dalam instrumen pelaburan/ perniagaan.

Saham atau pelaburan lain adalah tidak sama dengan wang. Wang di quote dalam Ringgit/ Euro/ USD dan sebagainya tetapi pelaburan di bursa di quote dalam unit, dan unit tersebut mempunyai harga semasa secara “real-time”.

Fuqaha semasa dalam perbahasan tentang pelaburan saham terbahagi kepada dua qaul atau pandangan. Pertama ialah qias kepada “pelaburan hartanah bukan pertanian” dan kedua, qias kepada “barang dagangan”. TIADA faqih yang mengqiaskan pelaburan saham kepada simpanan wang. Oleh itu pelaburan saham tidak boleh disamakan seperti “pelaburan wang”.

Kos brokerage, clearing fee dan seumpamanya itu jika kita “liquidate” semua pelaburan yang masih ada pada tarikh cukup haul. Itulah nilai sebenar setelah tolak semua kos. Secara asas, Zakat Perniagaan ialah “nilai” pada tarikh cukup haul. Dan bukan “untung” sepanjang haul. Cukai ditaksir berasaskan Penyata Untung Rugi tetapi zakat ditaksir berasaskan Kunci Kira-Kira (Balance Sheet).

Asas Zakat Perniagaan bukan atas keuntungan (jualan tolak kos belian) tetapi ialah nilai barang perniagaan pada hujung haul perniagaan. Ini berdasarkan mafhum sebuah athar iaitu :

Daripada Abi Amru Ibnu Hammas daripada bapanya, dia berkata: “Dia menjual kulit dan bekas panah daripada kulit. Kemudian Umar Ibn Khattab singgah padaku. Dia bertanya: “Adakah engkau keluarkan sadaqah (zakat) hartamu?” Aku menjawab: “Ya Amirul Mukminin, sesungguhnya ia adalah kulit.” Umar berkata: ” Taksirlah kemudian keluarkan sadaqahnya”.

Asas zakat adalah semua pulangan daripada perniagaan haram atau syubhah tidak dizakatkan, hanya dizakat atas nilai pelaburan asal jika sumbernya adalah bersih. Memang fatwa khusus Zakat Saham yang diwartakan tidak menyebut tentang tolakan sumber yang haram atau syubhah. Tolakan untuk sumber yang haram atau syubhah adalah asas dalam fiqh zakat.

Ia terdapat dalam fatwa-fatwa yang lain dan prinsip-prinsip ini perlu dipraktiskan secara umum, bukan terhad kepada soalan atau kes asal yang dijelaskan dalam fatwa-fatwa yang lain tersebut.

Current Operating Liabilities ditolak kerana syarikat sudah mendapatkan barangan atau perkhidmatan dalam Haul Taksiran. Contoh: inventori diterima jadi wujud Trade Creditor, bangunan sewa telah diduduki, utiliti telah digunakan, maka wujud Accruals. Iaitu semua MANFAAT telah diterima dalam Haul Taksiran, cuma belum dibayar.

Current Financial Liabilities secara asas ialah reclassification of Long Term Liabilities to Short Term due to being repayable in next 12 month. Financial Liabilities (FL) yang dibenarkan tolakan ialah yang KENA BAYAR dalam Haul Taksiran, bila kita ambil nilai TUNAI dihujung Haul Taksiran, secara automatik, kita sudah Net Off dengan FL yang sudah dibayar. Jika masih ada FL untuk Haul Taksiran yang masih BELUM dibayar as at Balance Sheet date, maka ia boleh ditolak,tapi bukan FL yang perlu bayar untuk tempoh yg akan datang (but reclassified as Current FL).

Secara umum, hutang yang boleh ditolak daripada Harta Zakat ialah hutang yang BELUM dan PERLU DIBAYAR PADA tarikh haul. Hutang yang bayarannya untuk tempoh mendatang tidak mengurangkan harta zakat semasa. Secara konsisten, harta zakat yang bakal diterima untuk tempoh mendatang TIDAK DICAMPUR dengan harta zakat semasa.

“Kerugian” adalah satu situasi dalam perniagaan atau sebarang usaha ekonomi dimana pulangan yang diterima adalah kurang daripada kos (kewangan dan masa) yang dilaburkan. Akan tetapi secara umum fiqh zakat tidak hanya memandang kepada keuntungan atau kerugian sebagai asas, tetapi turut melihat kepada nilai kekayaan seseorang pada masa hujung haul.

Seseorang pelabur mungkin mengalami kerugian dimana nilai pelaburannya sejumlah RM2 juta diawal haul telah berkurang kepada RM1 juta pada hujung haul. Namun hakikatnya pelabur tersebut memliki kekayaan “cair” seperti dinar / dirham / matawang yang boleh dibelanjakan sesuka hati (milk tasarruf) pada bila-bila masa dalam sebarang nisbah yang disukainya. Kekayaan bersifat hampir seperti matawang / ‘arud tijarah ini adalah jauh lebih tinggi daripada nlai nisab 85gram emas (RM 14,065 pada 2013).

Jika dibandingkan dengan zakat ternakan (seperti kambing dan unta yang dizakat secara ittifaq),apa yang dizakati adalah nilai kambing atau unta dihujung haul. Jika sebahagian kambing mengalami penyakit lalu mati, tetapi dihujung haul penternak masih memiliki 100 ekor kambing, selepas kematian 20 ekor dipertengahan haul, kambing yang ada tetap dizakatkan kerana bilangan 100 ekor tersebut telah melebihi nisab kambing iaitu 40 ekor kambing).

Contoh lain pula, katakan seorang petani memiliki beberapa bidang sawah padi yang hampir masak. Menurut kebiasaan, dia boleh mendapatkan hasil tuaian padi sekitar 10 tan daripada tanah sawahnya. Tetapi pada musim menuai ini, berlaku banjir yang menggelamkan separuh daripada tanah sawahnya. Oleh itu pada musim ini, petani tersebut hanya mendapat hasil sebanyak 4 tan sahaja, dimana beliau kerugian sekitar 6 tan hasil padi yang sudah hampir masak. Akan tetapi petani tersebut tetap wajib menunaikan zakat padi kerana hasil tuaiannya melebihi nisab zakat padi iaitu 1.306 tan.

Pelaburan adalah harta moden yang tidak ada pada zaman awal Islam. Namun ia tetap dizakatkan selaras dengan pandangan jumhur fuqaha masakini yang menetapkan hukum ‘arud tijarah (barang dagangan) atau mustaghallat (harta yang tiada zakat pada ‘ain tetapi memberikan hasil pulangan yang wajib zakat).

Dalil Al Quran dan As-Sunnah hanya menyebutkan ladang, kebun, binatang ternakan seperti kuda, kambing dan unta sebagai harta kerana itulah harta-harta yang berharga pada masa tersebut. Tetapi zakat bukan hanya tertakluk kepada harta-harta yang disebut dalam Al Quran dan As-Sunnah sahaja. Hukum zakat keatas pelbagai bentuk harta masakini adalah bergantung kepada kaedah qias. Jika sesuatu sesuatu bentuk harta moden menyamai ‘illah kewajiban zakat atas harta-harta yang diwajibkan zakat melalui dalil Al Quran dan As-Sunnah, maka harta moden tersebut akan dizakatkan dan menggunapakai hukum (nisab, kadar & syarat2 lain) harta asal yang dizakatkan.

Sebagai contoh, walaupun matawang kertas sekarang merupakan fiat money yang tidak wujud dizaman Rasulullah dan fuqaha silam, namun fungsi fiat money sekarang menyamai kegunaan dan fungsi matawang dinar dan dirham pada zaman awal Islam. Oleh itu matawang kertas sekarang tetap dizakatkan mengikut hukum zakat atas matawang dinar dan dirham yang asal iaitu sebagai intrinsic money. Pada zaman Rasulullah s.a.w, unta dan kambing merupakan komoditi bernilai yang boleh dibelanjakan, tetapi pada zaman ini, pelaburan dipasaran modal juga merupakan komoditi bernilai yang boleh dibelanjakan (tasarruf) dalam nisbah tertentu dan spesifik pada bila-bila masa.

Pelaburan pasaran modal merupakan satu bentuk kekayaan masakini. Ianya boleh dimiliki samada melalui wang milik sendiri ataupun melalui wang yang dipinjam.

Bagi pelaburan yang dibeli melalui wang pinjaman, nilai bayaran semula pinjaman untuk sepanjang haul taksiran boleh ditolak daripada nilai pelaburan dihujung haul. Contoh pelaburan saham Syarikat XYZ Berhad bernilai RM250 ribu pada hujung haul 2012. Jumlah bayaran balik pinjaman sepanjang haul 2012 adalah RM70 ribu dan baki hutang RM80 ribu akan dibayar pada sepanjang tahun 2013 hingga 2014. Oleh itu kiraan zakat pada hujung haul 2012 adalah :-

RM250 ribu – RM 70 ribu = RM 180 ribu kemudian darab 2.5%, jadi zakat pelaburan = RM 4,500.

Hanya bayaran balik hutang untuk tahun taksiran sahaja yang boleh ditolak daripada harta zakat pada hujung haul. Hutang yang perlu dibayar pada haul-haul yang mendatang tidak boleh ditolak daripada harta kena zakat tahun semasa1.

Pendapat yang rajih dalam mazhab Shafii adalah hutang tidak menghalang atau menggugurkan kewajiban berzakat atau mengurangkan nisab zakat, samada hutang itu tunai atau tertangguh, atau daripada jenis harta yang berada ditangan penghutang atau tidak.

Portfolio pelaburan di pasaran modal tidak sama dengan pelaburan harta tetap seperti hartanah kerana sebab-sebab berikut :

1. Benda yang diniagakan setiap masa (intrinsic traded commodity samada dengan atau tanpa niat dipihak pelabur)
2. Niat tidak sepenuhnya relevan. Ini kerana bila harga bersesuaian atau pelabur terdesak, niat & transaksi jualan boleh berlaku spontan dalam nisbah yang divisible. Ini tidak berlaku dalam pelaburan hartanah.
3. Mempunyai harga yang khusus dan mudah diketahui pada setiap masa. Dalam konteks moden, harga diketahui secara real-time. Ini juga tidak berlaku dalam pelaburan hartanah dimana memerlukan penilai dan harga yang negotiable.
4. Boleh menjadi medium pertukaran menggantikan tunai dalam urusniaga di pasaran modal. Saham boleh menggantikan tunai dalam transaksi beli syarikat samada sepenuhnya tunai atau melibatkan pertukaran saham (share swap). Selain itu gabungan saham & instrumen hutang juga boleh digunapakai oleh sesebuah syarikat semasa membeli syarikat lain (acquisition). Medium pertukaran dan pengukuran harga merupakan ‘illah zakat wang emas dan perak seperti disebut dalam kitab Ar-Risalah oleh Imam Shafii.
5. Boleh di terima sebagai alat cagaran utk mendapatkan fasiliti pinjaman (Overdraf dsbg) kerana sifatnya yang diterima umum
6. Sifat pelaburan di pasaran modal yang ‘cair’ seperti wang menyebabkan tidak adil pemilik wang dikenakan zakat tetapi pemilik pelaburan ‘cair’ yang sentiasa diniagakan di pasaran modal dikecualikan zakat. Kedua-duanya bersifat kekayaan yang boleh dibelanjakan mengikut nisbah yang spesifik, tidak seperti pelaburan hartanah.
7. Sama seperti wang, pelaburan di pasaran wang mempunyai nilai standard dan boleh dipecahkan (divisibility). Sama seperti asal nisab 20 dinar bersamaan 200 dirham, ataupun nisab matawang 200 dirham bersamaan separuh daripada nilai nisab kambing, iaitu 40 ekor kambing (Fiqh Zakat Qaradawi pg 156).

Nisab zakat emas ialah 85 gram. Ulama’ sepakat mengatakan bahawa emas apabila cukup 20 misqal, wajib dikenakan zakat. Kadar zakat emas ialah rubu’ al-‘usyur iaitu satu perempat puluh atau dua setengah peratus (1/40 atau 2.5%).

Zakat yang diwajibkan ke atas aset perniagaan sama ada berasaskan pembuatan, carigali, peruncitan, perdagangan import/eksport perkapalan, pembekalan, pertanian, perkhidmatan, perbankan kewangan dan sebagainya.

Perniagaan tersebut sama ada dalam bentuk perniagaan persendirian, perniagaan perkongsian sesama Islam atau dengan bukan Islam, perniagaan pelbagai bentuk syarikat, koperasi dan sebagainya. Perniagaan tersebut merangkumi pemilikan swasta atau kerajaan.

Syarat umum wajib zakat ada lima iaitu Islam, merdeka, sempurna milik, cukup nisab dan cukup haul. Namun dalam satu-satu jenis zakat kadangkala terdapat syarat wajib ditambah dan begitu juga dengan zakat perniagaan. Oleh itu seorang peniaga diwajibkan membayar zakat perniagaan apabila memenuhi syarat-syarat berikut:

1-Islam
2-Merdeka
3-Modal perniagaan yang halal dan begitu juga aktivitinya
4-Genap haul yang dikira dari tarikh perniagaan dimulakan hingga genap setahun perniagaan
5-Cukup nisab pada akhir haul (tahun)
6-Menjalankan perniagaan
7-Milik sempurna dan boleh melakukan tasarruf[1]
8-Niat (bermaksud) untuk berniaga

Sabda Nabi Muhammad S.A.W yang bermaksud:
“Dan tidak boleh dicampur ternakan yang telah terpisah. Begitu juga tidak boleh dipisah-pisahkan ternakan yang telah bercampur disebabkan takut mengeluarkan zakat. Adapun bagi dua orang yang bercampur ternakannya, hendaklah di selesaikan (zakat) berdasarkan nisbah.
(Riwayat al-Bukhari)

Dalil tersebut menunjukkan bahawa semua jenis perniagaan orang Islam wajib dikeluarkan zakat apabila cukup syarat-syaratnya.
Terdapat pelbagai jenis pemilikan perniagaan yang bertanggungjawab dalam menjalankan aktiviti-aktiviti pengeluaran dan pengagihan barang-barang dan perkhidmatan iaitu:
1-Perniagaan persendirian (tunggal)
2-Perniagaan secara perkongsian
3-Perniagaan syarikat
4-Koperasi

Terdapat 2 kaedah yang boleh digunakan iaitu:

1. Kaedah Modal Berkembang (Growth Capital)
   Ia mengambil kira ekuiti pemilik entiti perniagaan tersebut, sumber-sumber pembiayaan kewangan dan dibuat pelarasan sama ada dicampur atau sebaliknya. Dalam istilah yang lebih ringkas ialah modal dicampurkan dengan keuntungan.Ekuiti Pemilik + Liabiliti Jangka Panjang – Aset Tetap – Aset Bukan Semasa + /- Pelarasan = Harga Perniagaan Yang Tertakluk Kepada Pengiraan Zakat
2. Kaedah Model Modal Kerja (Working Capital)
   Ia mengambil kira kedudukan harta semasa perniagaan, ditolak dengan tanggungan semasa perniagaan dan dibuat pelarasan dengan beberapa perkara yang berkaitan dengan zakat yang perlu diambil kira. Pelarasan ini dibuat sama ada dengan mencampurkan item-item yang telah dikenal pasti perlu ditambah atau membuat tolakan.Aset Semasa – Liabiliti Semasa +/- Pelarasan = Harga Perniagaan Yang Tertakluk Kepada Pengiraan Zakat

Zakat telah ditentukan kewajipannya oleh Allah S.W.T. sedangkan cukai ditentukan oleh pemerintah (kerajaan).

Asas zakat perniagaan bukan atas keuntungan (jualan tolak kos belian) tetapi ialah nilai barang perniagaan pada hujung haul perniagaan. Ini berdasarkan mafhum sebuah hadis iaitu :

Daripada Samurah bin Jundub :

كانَ رسول ُاللَّه ِصلَّى اللَّهُ عليهِ وسلَّمَ يأمُرُناأن نُخْرِجَ الصَّدقةَ من الَّذي نعدُّهُ للبيعِ

(رواه ابوداود و دارقطني)  

“Sesungguhnya Rasulullah SAW menyuruh kami mengeluarkan zakat daripada harta benda yang kami sediakan untuk dijual.”

(Riwayat Abu Daud dan Daruqutni)

Wajib, ini kerana “kerugian” adalah satu situasi dalam perniagaan atau sebarang usaha ekonomi dimana pulangan yang diterima adalah kurang daripada kos (kewangan dan masa) yang dilaburkan. Akan tetapi secara umum fiqh zakat tidak hanya memandang kepada keuntungan atau kerugian sebagai asas, tetapi turut melihat kepada nilai harta perniagaan seseorang pada masa hujung haul.

Contohnya Pak Abu memiliki harta perniagaan bernilai RM50,000 namun mengalami kerugian RM10,000 dalam satu urusniaga sebab beliau ditipu. Pada hujung haul, nilai harta perniagaan beliau adalah RM35,000 (melebihi nisab). Oleh itu kiraan zakat perniagaan beliau adalah RM 35,000 darab 2.5%.

Dalam contoh yang lain, katakan seorang petani memiliki beberapa bidang sawah padi yang hampir masak. Menurut kebiasaan, dia boleh mendapatkan hasil tuaian padi sekitar 10 tan daripada tanah sawahnya. Tetapi pada musim menuai ini, berlaku banjir yang menggelamkan separuh daripada tanah sawahnya. Oleh itu pada musim ini, petani tersebut hanya mendapat hasil sebanyak 4 tan sahaja, dimana beliau kerugian sekitar 6 tan hasil padi yang sudah hampir masak. Akan tetapi petani tersebut tetap wajib menunaikan zakat padi kerana hasil tuaiannya melebihi nisab zakat padi iaitu 1.306 tan.

Walaubagaimanapun,jika perniagaan sesorang itu mendapat keuntungan pada tahun itu tetapi disebabkan harta perniagaan itu tidak mencapai nisab maka tidak diwajibkan zakat.

Dalil dan hujah mengeluarkan zakat perniagaan adalah seperti berikut :

i. Al Quran
Firman Allah SWT :

{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الأرْضِ ۖ

وَلاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِآخِذِيهِ إِلاَّ أَن تُغْمِضُوا فِيهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ

اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ.}

Maksudnya :
“Wahai orang-orang yang beriman! Belanjakanlah (pada jalan Allah) sebahagian dari hasil usaha kamu yang baik-baik, dan sebahagian dari apa yang Kami keluarkan dari bumi untuk kamu. Dan janganlah kamu sengaja memilih yang buruk daripadanya (lalu kamu dermakan atau kamu jadikan pemberian zakat), padahal kamu sendiri tidak sekali-kali akan mengambil yang buruk itu (kalau diberikan kepada kamu), kecuali dengan memejamkan mata padanya. Dan ketahuilah, sesungguhnya Allah Maha Kaya, lagi sentiasa Terpuji.”

(Surah al-Baqarah ayat 267)

ii. Hadis
Daripada Samurah bin Jundub :

كانَ رسول ُاللَّهِ صلَّى اللَّهُ عليهِ وسلَّم َيأمُرُنا أن نُخْرِج َالصَّدقة َمن الَّذي نعدُّهُ للبيعِ

(رواهابوداودودارقطني)

Maksudnya :

“Sesungguhnya Rasulullah SAW menyuruh kami mengeluarkan zakat daripada harta benda yang kami sediakan untuk dijual”

iii. Athar
Daripada Abu‘Amru ibn Hammas daripada bapanya, ia berkata:

“Dia menjual kulit dan bekas panah dari kulit. Kemudian Umar ibn al-Khattab singgah padaku. Dia bertanya: “Apakah engkau keluarkan zakat hartamu?” Aku menjawab: “Ya Amirul Mukminin,sesungguhnya ia adalah kulit.” Umar berkata: “Taksirlah kemudian keluarkan zakatnya”

Dalil wajib zakat KWSP adalah dalil wajib zakat simpanan secara amnya.

Maksudnya:

“Dan (ingatlah) orang-orang yang menyimpan emas dan perak serta tidak membelanjakannya pada jalan Allah, maka khabarkanlah kepada mereka dengan (balasan) azab seksa yang tidak terperi sakitnya. (Iaitu) pada hari dibakar emas perak (dan harta benda) itu dalam neraka jahanam, lalu diselar dengannya dahi mereka, dan rusuk mereka, serta belakang mereka (sambil dikatakan kepada mereka): “Inilah apa yang telah kamu simpan untuk diri kamu sendiri, oleh itu rasalah (azab dari) apa yang kamu simpan itu.”

(Surah al-Taubah ayat 34 -35)

Ya, zakat diwajibkan ke atas keseluruhan jumlah pengeluaran (ditaksir bersama zakat pendapatan yang lain).

Wang dikeluarkan bagi tujuan pelaburan wajib dizakatkan apabila pengeluaran boleh dilakukan mengikut syarat umur KWSP.

Tidak perlu. Jumlah pengeluaran KWSP yang wajib dizakatkan adalah keseluruhannya (pokok + dividen + bonus) TANPA perlu diasingkan (tidak perlu pembersihan) pulangan dividen atau bonus yang tidak patuh syariah. Ini kerana para penyimpan diwajibkan mencarumoleh pihak kerajaan tanpa ada pilihan (ijbari). Penyimpan juga tidak wajar dibebankan ke atas sesuatu tindakan kerajaan yang di luar kawalan mereka.

Kaedah fiqh:

تَصَرُّفُ الْأِمَاِم عَلَى الرَّاعِيَّةِ مَنُوْطٌ بِالْمَصْلَحَةِ

iaitu “tindakan pemerintah terhadap rakyat harus terikut dengan kemaslahatan” membenarkan pengurusan wang rakyat oleh kerajaan mengikut Akta KWSP 1991.

Tidak perlu menunggu setahun atau cukup haul.

Zakat hanya dikenakan ke atas bahagian wang yang dikeluarkan tetapi baki di dalam akaun KWSP tidak wajib dikenakan zakat pada masa itu kerana tidak milik sempurna.

Wang caruman KWSP yang disimpan tidak wajib dizakat kerana belum sempurna milik dan si pencarum tidak dapat menggunakan wang tersebut.

Ya, hutang wajib dizakatkan tetapi tertakluk kepada syarat-syarat tertentu.

Hutang yang tertunggak dan perlu dibayar segera pada tarikh haul.

Tidak perlu kerana ia hutang yang tidak diyakini dapat diperolehi dan diketahui bila Encik Harun akan membayar kepada En Syahir semula. Encik Syahir hanya perlu bayar selepas berlalu setahun haul setelah menerima hutang tersebut.

Boleh kerana ianya hutang yang perlu segera dibayar dan tidak boleh tertangguh lagi.

En Karim boleh menolak jumlah bayaran hutangnya kepada Puan Rina semasa mengira zakat hartanya kerana pembayaran hutang tersebut wajib dibayar oleh beliau dengan kadar segera.

Jumlah hutang bayaran bulanan pinjaman peribadi beliau pada tahun semasa sahaja.

Jumhur ulama’ bersepakat meletakkan ia dibawah nisab emas kerana kedua-duanya merupakan medium pertukaran dalam urusan muamalat dan jual beli masa kini.

Nilai simpanan/pelaburan yang boleh dikeluarkan daripada polisi takaful tanpa perlu membatalkan polisi takaful.

Hanya jumlah caruman sahaja yang wajib dizakatkan sebanyak 2.5%

Jumlah simpanan polisi takaful yang boleh dikeluarkan x 2.5%

(Jumlah simpanan – nilai simpanan minimum yang perlu kekal dalam polisi) x 2.5%

Puan Zainab wajib menunaikan zakat pendapatan ke atas pampasan takaful tersebut selepas ditolak untuk penyelesaian hutang simati (hutang zakat/hutang sesama manusia dan lain – lain) dan upah haji sekiranya simati belum mengerjakan fardhu haji.

En Zubir wajib menunaikan zakat pendapatan terhadap pulangan tunai tersebut. Jika tidak mencukupi nisab, En Zubir wajib mencampurkan zakat tersebut dengan harta/pendapatan lain untuk mencukupkan nisab.

En Azlan wajib zakat pendapatan terhadap pampasan manfaat keilatan kekal dan menyeluruh akibat kemalangan atau sebab penyakit tertentu.

Pn Aminah hanya perlu membayar zakat pendapatan untuk bayaran pokok pembeli polisi (semasa hayat suaminya) sahaja. Ini kerana pampasan polisi insurans konvensional yang diterima oleh ahli waris dikira sebagai harta yang tidak patuh syariah dan tidak tertakluk kepada zakat.

En Nazri wajib membayar zakat pendapatan keatas keseluruhan jumlah pampasan daripada insurans konvensional yang telah dicarumkan oleh majikan. Ini kerana pampasan tersebut merupakan hibah dari majikan dan caruman tersebut bukan caruman dari arwah isteri En Nazri.

Boleh. Bayaran zakat atas apa juga jenis (saham / pendapatan / emas / qada dan sebagainya termasuk zakat fitrah) kepada institusi zakat rasmi di Malaysia adalah layak untuk mendapat rebat cukai.

Bayaran zakat dalam sesuatu tahun boleh menjadi rebat cukai untuk cukai kena bayar bagi tahun bila zakat itu dibayar (tahun semasa).

Contoh : Qada’ zakat tahun 2010 yang dibayar pada tahun 2013 akan menjadi rebat cukai untuk cukai kena bayar untuk tahun taksiran 2013. Jika cukai kena bayar bagi 2013 termasuk tunggakan cukai 2012, bayaran qada’ zakat pada 2013 tersebut tidak boleh dijadikan rebat untuk tunggakan cukai 2012.

Ilustrasi : Bayaran Qada’ Zakat 2010 pada tahun 2013

Nota :
1. Jumlah cukai semasa bersama tunggakan RM50,000.
2. Jumlah zakat dan qada’ zakat RM12,000.
3. Rebat cukai RM10,000 sahaja kerana terhad cukai kena bayar tahun semasa 2013.

Menurut undang-undang di Malaysia, perniagaan milikan tunggal dan perkongsian bukanlah separate legal entity seperti sebuah syarikat. Perniagaan milikan tunggal dan pemiliknya adalah sama menurut undang-undang. Oleh itu zakat yang dibayar oleh ABC Enterprise boleh menjadi rebat cukai pendapatan untuk En Rusli.

Tidak boleh. Zakat perniagaan yang dibayar atas nama Libra Sdn Bhd adalah tidak boleh dituntut sebagai rebat cukai oleh En Mizan dan isterinya Pn Siti. Ini kerana menurut undang-undang negara, syarikat adalah sebuah separate legal entity. Bayaran zakat perniagaan Libra Sdn Bhd layak untuk mendapat tolakan cukai sebanyak 2.5% daripada Pendapatan Aggregat syarikat.

Boleh.En Abdul Wahab selaku pemilik Syarikat 3 Abdul Sdn Bhd boleh membayar zakat perniagaan Syarikat 3 Abdul Sdn Bhd menggunakan nama beliau dan seterusnya boleh mendapat rebat cukai pendapatan atas bayaran zakat tersebut. Walaubagaimanapun, Syarikat 3 Abdul Sdn Bhd tidak boleh mendapat potongan cukai perniagaan.

Ya, En Abu adalah dibolehkan untuk memindahkan bayaran PCB bulanan kepada bayaran zakat bulanan. Kadar zakat, secara umum, adalah 2.5% namun pembayar dibolehkan untuk membayar lebih daripada amaun yang wajib keatasnya. Namun En Abu tidak digalakkan untuk memindahkan kesemua bayaran PCB kepada zakat atas sebab dua kemungkinan berikut:

Pertama : PCB bukan cukai muktamad dan ada kemungkinan En Abu boleh mendapat pulangan sebahagian bayaran cukai.
Kedua : Jika En Abu ada tunggakan cukai tahun-tahun sebelumnya, bayaran lebihan cukai boleh offset tunggakan cukai tahun sebelumnya.

Zakat atas entiti perniagaan dikira atas nilai aset semasa bersih / aset cair (selepas disesuaikan dengan prinsip-prinsip zakat). Manakala cukai entiti perniagaan dikira atas keuntungan perniagaan cair (selepas disesuaikan dengan prinsip-prinsip percukaian). Oleh itu,tiada hubungan yang signifikan diantara aset kena zakat (zakatable assets) dengan untung kena cukai (taxable profit).

Namun undang-undang percukaian di Malaysia membenarkan entiti perniagaan mendapat tolakan cukai terhad kepada 2.5% daripada Pendapatan Aggregat, bagi bayaran zakat yang dibuat oleh entiti perniagaan.